Türkiye Denizcilik İşletmeleri’nin (TDİ) 2021 yılı hesaplarını inceleyen Sayıştay, kurumun üç liman işletmecisi tarafından toplam 67 milyon TL ziyana uğratıldığını tespit etti. İşletme hakkı TDİ’de bulunan ve 1997 yılında çeşitli müddetlerle özelleştirilen limanların özelleştirme müddetleri, 22 Aralık’ta TBMM’de kabul edilen yasa ile 49 yıla çıkarılmış, bu düzenleme muhalefet tarafından reaksiyonla karşılanmıştı.
Limanlardaki işletme hakkı müddetleri tartışılırken, Sayıştay’ın TBMM’ye sunduğu TDİ raporu, limanlarda yaşanan ıstırapları bir defa daha gündeme getirmiş oldu. Raporda mülkiyeti TDİ’ye ilişkin, Giresun, Rize ve Ordu limanlarının, işletme hakkı periyodu yoluyla ve gelir paylaşımı tekniğiyle 1997 yılında 30 yıl müddet ile özelleştirildiği hatırlatıldı. İmzalanan zaman mukavelelerine nazaran ise işletici şirketlerin asli faaliyet gelirleri ile kira gelirlerinin yüzde 25’inin, faaliyet dışı gelirlerin ise yüzde 2’sinin TDİ’ye aktarılması gerektiği vurgulandı. Fakat, Ordu Limanı’nda işletici ile yaşanan ihtilaflar nedeniyle limanın işletme hakkının Ordu Belediyesi’ne devredildiği ve şirket hakkında iflas kararı verildiği belirtildi. Evvelki devirlerden ise şirketten 15 milyon 946 bin 899 TL’lik alacağın bulunduğu vurgulandı.
Taşeron şirket kurarak geliri düşük göstermişler
Giresun Limanı için hazırlanan Aralık 2020 tarihli raporda ise, işletme hakkı zaman kontratına alışılmamış bir halde işletici şirketten farklı bir taşeron şirket daha kurularak liman hizmetlerinin bu şirket aracılığıyla yürütüldüğü, her iki şirketin idaresinde de temsile yetkili tıpkı kişi ve hissedarlardan isimlerin bulunduğu, hasebiyle iki şirketin birbiriyle temaslı olduğunun değerlendirildiği tespitinde bulunuldu. Taşeron şirket tarafından gemi ve gemi mümessillerine toplam 11 milyon 878 bin TL fatura kesildiği fakat asıl işletici durumdaki bu şirket tarafından taşeron şirkete kesilen faturanın sadece bir milyon 763 bin TL olduğu, münasebetiyle bu yolla TDİ hissesinin eksik hesaplandığı belirtildi. TDİ’nin bu formda toplam 445 bin 897 dolar ziyana uğratıldığına dikkat çekildi. Mart 2022 tarihli raporda da yeniden tıpkı yolla TDİ’nin ziyanının toplam 661 bin 611 dolar olduğu kayıtlara geçti. Giresun Limanı’nın işleticisinin 2018 yılında el değiştirdiği yeni işletici şirketin eski şirketin borçlarını üstlendiği ve kelam konusu şirkete tahkim davası açıldığı da vurgulandı. Rize Limanı’nda da tıpkı yolla TDİ’nin toplam 2 milyon 74 bin dolar ziyana uğratıldığına dikkat çekildi. Bu formda TDİ’nin toplam ziyanı, Ordu Limanı’ndaki bekleyen alacakla birlikte 67 milyon TL’ye ulaşmış oldu.
Gecikme faizi taksitlendirildi
Öte yandan Hopa Limanı’nda da birebir süreçlerin yapıldığı ve kurumun toplam ziyanının 2 milyon 300 bin dolara ulaştığı fakat eksik hesaplanan TDİ hissesinin Nisan 2021 itibariyle şirket tarafından kuruma ödendiği belirtildi. Gecikme faizinin ise şirketin talebi doğrultusunda 15 ayı geçmeyecek formda taksitlendirilmesine karar verildiği tabir edildi.